مختصری از زندگینامه امام باقر (ع)
مختصری از زندگینامه امام باقر (ع)
هفتم ماه ذی الحجه سالروز شهادت پنجمین اختر تابناک آسمان ولایت حضرت امام محمد باقر(ع) است.
هفتم ماه ذی‌الحجه مصادف است با سالروز شهادت پنجمین اختر تابناک آسمان ولایت حضرت امام محمد باقر (ع). شهادت آن بزرگوار را به تمامی ارادتمندان خاندان اهل بیت عصمت و طهارت تسلیت می‌گوییم. در ادامه شرح کوتاهی از زندگینامه آن حضرت را بخوانید:
نام مبارک امام پنجم محمد بود. لقب آن حضرت «باقر» يا «باقرالعلوم» است. بدين جهت که دريای دانش را شکافت و اسرار علوم را آشکار ساخت. القاب ديگری مانند «شاکر» و «صابر» و «هادی» نيز برای آن حضرت ذکر کرده‌اند که هريک باز گوينده صفتی از آن امام بزرگوار بوده است.
کنيه امام «ابوجعفر» بود. مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبی (ع) است. بنابراين نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اکبر حضرت امام حسن (ع) و از سوی پدر به امام حسين (ع) می رسيد. پدرش حضرت سيدالساجدين امام زين العابدين، علی بن الحسين (ع) است.
تولد حضرت باقر (ع) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57هجری در مدينه اتفاق افتاد. در واقعه جانگداز کربلا همراه پدر و در کنار جدش حضرت سيد الشهدا کودکی بود که به چهارمين بهار زندگي‌اش نزديک می شد.
دوران امامت امام محمد باقر (ع) از سال 95 هجری قمری سال درگذشت امام زين العابدين (ع)، آغاز شد و تا سال 114هجری قمری ادامه داشت.
در دوره امامت امام محمد باقر (ع) و فرزندش امام جعفر صادق (ع) مسائلی مانند انقراض امويان و بر سر کار آمدن عباسيان و پيدا شدن مشاجرات سياسی و ظهور سرداران و مدعيانی مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانی و ديگران مطرح شد.
امام محمد باقر (ع) و پس از وی امام جعفر صادق (ع) از موقعيت مساعد روزگار سياسی، برای نشر تعليمات اصيل اسلامی و معارف حق بهره جستند و دانشگاه تشيع و علوم اسلامی را پايه ريزی نمودند.
اين امامان بزرگوار و بعد شاگردانشان وارثان و نگهبانان حقيقی تعليمات پيامبر (ص) و ناموس و قانون عدالت بودند. می بايست به تربيت شاگردانی عالم و عامل و يارانی شايسته و فداکار دست می‌زدند و فقه آل محمد (ص) را جمع و تدوين و تدريس می‌کردند. به همين جهت محضر امام باقر (ع) مرکز علما و دانشمندان و راويان حديث و خطيبان و شاعران بنام بود.
امام باقر (ع) دارای خصال ستوده و مؤدب به آداب اسلامی بود. سيرت و صورتش ستوده بود. پيوسته لباس تميز و نو می پوشيد و در کمال وقار و شکوه حرکت می نمود.
از آن حضرت می پرسيدند: جدت لباس کهنه و کم ارزش می پوشيد، تو چرا لباس فاخر بر تن می‌کنی؟ پاسخ می داد: مقتضای تقوای جدم و فرمانداری آن روز که محرومان و فقرا و تهيدستان زياد بودند، چنان بود. من اگر آن لباس بپوشم در اين انقلاب افکار، نمی توانم تعظيم شعائر دين کنم.
امام پنجم می‌خواست سنت‌های جدش رسول الله (ص) را عملا در بين مردم زنده کند و مکارم اخلاقی را به مردم تعليم دهد. در روزهای گرم برای رسيدگی به مزارع و نخلستان‌ها بيرون می رفت و با کارگران و کشاورزان بيل می زد. ْنچه از محصول کشاورزی که با عرق جبين و کد يمين به دست می آورد، در راه خدا انفاق می‌کرد.
حضرت امام محمد باقر ( ع ) 19 سال و 10 ماه پس از شهادت پدر بزرگوارش حضرت امام زين العابدين (ع) زندگی کرد و در تمام اين مدت به انجام دادن وظايف خطير امامت، نشر و تبليغ فرهنگ اسلامی، تعليم شاگردان، رهبری اصحاب و مردم، اجرا کردن سنت‌های جد بزرگوارش در ميان خلق، متوجه کردن دستگاه غاصب حکومت به خط صحيح رهبری و راه نمودن به مردم در جهت شناخت رهبر واقعی و امام معصوم پرداخت.
سرانجام در هفتم ذی‌الحجه سال 114 هجری قمری در سن 57 سالگی در مدينه با توطئه هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست . پيکر مقدسشان را در قبرستان بقيع کنار پدر بزرگوارش به خاک سپردند
شيخ كلينى در كتاب كافى به سند خود از امام رضا (ع) روايت كرده است كه امام باقر (ع) به هنگام احتضار فرمودند: هنگامى كه بدرود حيات گفتم، زمين را برايم بشكافيد و قبرى مهيا كنيد. پس اگر به شما گفتند براى رسول خدا (ص) لحد بوده است، تصديق كنيد.
اين فرمايش بدان دليل بوده است كه امام باقر (ع) شكافتن زمين را از برخى جهات بهتر مىدانسته، اگر چه فضيلت لحد بالاتر بوده است.
كلينى به سند خود از امام صادق (ع) نقل كرده است كه فرمود: پدرم هر آنچه از كتب و سلاح و آثار و امانات انبيا در نزد خود داشت، به من به وديعت سپرد. پس چون لحظه وفاتش فرارسيد، به من گفت: چهار شاهد فرا بخوان. من چهار تن از قريش را دعوت كردم كه يكى از آنان نافع مولاى عبد الله بن عمر بود.
پس به من فرمود: «بنويس اين چيزى است كه يعقوب فرزندانش را بدان وصيت كرد كه اى فرزندانم خداوند دين را براى شما برگزيد، پس نميريد مگر آنكه تسليم رضاى خداوند باشيد.» و وصيت كرد محمد بن على به جعفر بن محمد و به وى فرمان داد كه او را به جامه‌ای كه هر جمعه در آن نماز مىخواند، كفن كند و عمامهاش را بر سرش بندد و قبر او را چهار گوش و با فاصله چهار انگشت از زمين بلندتر قرار دهد و در موقع دفن بندهاى كفن او را باز كند.
سپس به شهود فرمود: بازگرديد خداوند شما را رحمت كند! امام صادق (ع) گفت: به پدرم گفتم: اى پدر!در اين وصيت چه بود كه بر آن شاهد طلب كردى؟ فرمود: پسرم! خوش نداشتم پس از من با تو به نزاع برخيزند به اين بهانه كه به تو وصيت نكرده ام و مى خواستم بدين وسيله حجت و دليلى براى تو قرار داده باشم. در حقيقت امام مى خواست به اين وسيله همگان بدانند كه جعفر بن محمد (ع)، وصى و جانشين و امام بعد از اوست.
وصیت حضرت باقرالعلوم (ع) به فرزندش درباره چگونگی برپایی مراسم عزاداری
امام باقر (ع) به هنگام احتضار فرمودند: هنگامى كه بدرود حيات گفتم، زمين را برايم بشكافيد و قبرى مهيا كنيد.
شيخ كلينى در كافى به سند خود نقل كرده است كه امام باقر (ع) وصيت كرد هشتصد درهم براى برگزارى مراسم سوگوارى او اختصاص دهند و اين كار را از سنت مى دانست.
گفتنی است؛ امام باقر (ع) پس از عمرى تلاش در ميدان بندگى خدا و احياى دين و ترويج علم و خدمات اجتماعى به جامعه اسلامى، در روز هفتم ماه ذی الحجه سال 114 رحلت كردند. ایشان به دست حکومت ظالم آن دوران مسموم شدند.
در اين كه چه فرد يا افرادى در اين ماجراى خائنانه دست داشتند، نقل‌هاى روايى و تاريخى از اشخاص مختلفى ذکر بردهاند. بعضى از منابع، شخص هشام بن عبد الملك را عامل شهادت آن حضرت دانسته اند. برخی ديگر، ابراهيم بن وليد را عامل مسموميت معرفى كردهاند.
به طور مسلم وفات امام باقر (ع) در دوران خلافت هشام بن عبد الملك رخ داده است، زيرا خلافت هشام از سال 105 تا سال 125 هجرى استمرار داشته و آخرين سالى كه مورخان در وفات امام باقر (ع) نقل كردهاند، 118 است.
با توجه به برخوردهاى خشن و قهر آميز هشام با امام باقر (ع) و عداوت انكار ناپذير بنى اميه با خاندان على (ع)، شکی نيست كه او در از ميان بردن امام باقر (ع) اما به شكلى غير علنى انگيزهاى قوى داشته است.
سرانجام امام باقر (ع) به شهادت رسيد و به ملاقات الهى شتافت و در بقيع، كنار مرقد پدر بزرگوارش امام سجاد (ع) و عموى پدرش حسن بن على (ع) مدفون گشت.
